دیوان حافظ

اگر در یک جمله کانه کو میسوزو را معرفی کنیم، این می‌تواند بهترین جمله در مورد کانه کو باشد: «کانه کو، شاعر لطافت کودکانه.»
شعر کانه کو خواننده‌اش را به فضای کودکی خویش می‌برد و او را آن چنان با خود همراه می‌کند که گویی خواننده دوران کودکی خویش را تجربه می‌کند. با آن که شعر کانه کو مربوط محیطی دیگر، فضا و زمانی متفاوت از آنی است که خواننده در آن هست، اما احساسات شعر کانه کو از ورای حصار این همه تفاوت‌ها و فاصله‌ها عبور می‌کند و در دل خواننده اثر می‌گذارد. عناصر درونی و ژرف انسان‌دوستانه که در این اشعار نهفته است آن را از بند زمان رهانیده و جهانی می‌کند.

کاش کوه شفاف بود
آن وقت می‌توانستم
توکیو را از پشت آن ببینم
همانند برادرم که با قطار به توکیو رفت
کاش آسمان شفاف بود
آن وقت می‌توانستم
پشت آن، خدا را ببینم
همانند خواهرم که فرشته شد
این شعر با آن که نزدیک به صد سال پیش در ژاپن سروده شده است، اما هر خواننده غیر ژاپنی نیز با آن ارتباط برقرار می‌کند. احساس دل‌تنگی، حس مشترک بنی‌آدم است. حس دل‌تنگی ناشی از دوری از دو عضو خانواده که یکی به توکیو رفته و امکان دیدارش نیست و دیگری رخت از این جهان فروبسته و پیش خدا رفته است.
جنبه نرمی و لطافت شعر کانه کو را می‌توان متاثر از فرهنگ زنانه ژاپن دانست. فرهنگی که نرمش و لطافت خاص خود را دارد که در دیگر عناصر فرهنگی ژاپن از قبیل گل‌آرایی، باغ ژاپنی، مراسم چای سبز خوری، پرده نقاشی‌ها و اوریگامی‌های متنوع نیز خود را نشان می‌دهد. جنبه لطافت کودکانه شعر کانه کو مختص وی است که در شعر دیگر شاعران سرزمین آفتاب تابان به اندازه اشعار کانه کو نمود ندارد.
در مجموعه قبلی شعر شاعران معاصر که به نام «برگی در سایه» از همین انتشارات دیبایه به چاپ رسید، چند نمونه از شعر کانه کو را معرفی کردم. بسیاری از خوانندگان ایرانی شعر کانه کو شعرهای وی را لذت‌بخش توصیف کردند. این امر مرا بدان داشت که دنبال مجالی برای معرفی بیش‌تر این شاعر و اشعار لطیفش به خوانندگان ایرانی و فارسی‌زبانان باشم.
از اشعار این مجموعه در کتاب‌های درسی ژاپن نیز تدریس می‌شود. نیز آهنگ‌سازان ژاپنی برای بسیاری از اشعار کانه کو، آهنگ درست کرده‌اند. اشعار کانه کو تا دهه هشتاد در ژاپن هم ناشناخته بود تا این که بر اثر تلاش نویسنده کودک به نام یازاکی سه تسواو، اشعار کانه کو در سال ۱۹۸۴ چاپ می‌شود و بلافاصله نام وی برزبان‌ها می‌افتد.
مجموعه حاضر که در یک جلد از طرف انتشارات جولای ژاپن به چاپ رسیده است، همانند ترجمه مجموعه شعر «برگی درسایه»، بخشی از اشعار مربوط به دوران زندگی کوتاه شاعر است.

من، پرنده کوچک و زنگوله
من اگر بال هم بزنم
نمی‌تونم پرواز کنم
پرنده مثل من نمی‌تونه بدوه
من اگه بدنمو تکون هم بدم
نمی‌تونم صدای زنگوله رو دربیارم
عوضش زنگوله و پرنده
به اندازه من آواز بلد نیستن
من، پرنده کوچک و زنگوله
هرکسی جای خودش خوبه!

این شعر بی‌شک در دل هر خواننده‌ای نفوذ می‌کند. شعر کانه کو پرستش چیزهای کوچک، ضعیف، بی‌نام و بی‌فایده است. هر چیزی که در روی سیاره زمین است شامل این پرستش است. دوست داشتم از احساس خوانندگان از خواندن شعرهای کانه کو باخبر می‌شدم. من عاشق شعرهای کانه کو هستم و خوشحال خواهم شد تعداد بیش‌تری از خوانندگان با این اشعار آشنا شوند. احساسی که کانه کو میسوزو از آن حرف می‌زند در قلب همه هست. می‌توان با خواندن این آثار آن احساسات را کشف کرد.

تکه‌های آینه‌ی فرهنگ دیرینه‌ی این سرزمین، که اندک اندک یافته می شود، تصویری بهتر از ایران را به ما نشان می‌دهد، گیریم که غبار گرفته، ترک دار و موج موج، اما لاجرم جورچینی از هویت ماست: از امروز خود ما، از آن چه بوده ایم، آن چه که می‌توانیم باشیم. نشر آن گوشه گوشه حقایق ادبیات این سرزمین را باز می‌یابد و باز می‌نمایاند.
کتاب غزل هایی از حافظ قدیمی‌ترین نسخه‌ی یافت شده از شعرهای حافظ شاعر ملی ایران است. این شعرها در ۷۹۱ و ۷۹۲ هجری قمری به دست علا مرندی نوشته شده و بدین ترتیب تنها نسخه یافته شده از زمان زنده بودن شاعر بزرگ است. اصل کتاب در کتابخانه‌ی بادلیان کتابچه‌ای است ساده و بی تصویر با خطی خوب که در سال ۱۳۸۵ توسط دکتر علی فردوسی یافت شده است که از جمله دربرگیرنده‌ی اشعاری است از سید جلال یزدی، حافظ و شاه شجاع.
چاپ دوم غزل‌هایی از حافظ که در زمان حیات شاعر توسط علا مرندی به ثبت رسیده‌اند با کمی تاخیر به دستتان می‌رسد. نام حافظ، و این که این نخستین بار بود که چنین مجموعه‌ی معتنابه‌ی(قریب به پنجاه غزل) از شعرهای او که متعلق به زمان زندگانی او بودند پیدا شده بود، موجب استقبال از کتاب شد و خبر چاپ آن، بی گزاف، به زبان‌های گوناگون در جهان بازتاب یافت.
استاد ایرج افشار، که اشراف‌اش بر تاریخ و فنون متون بی‌بدیل است و رفعت شناخت راهبردی‌اش از تاریخ ادب و فرهنگ در ایران مورد اعتراف همگان، در مقاله‌ی مفصلی با عنوان "بیاض علآ مرندی" نوشت: "انتشار کتاب غزل‌های حافظ از زمان حیات شاعر به کوشش دلپذیر علی فردوسی که در انتشارات دیبایه به زیبائی و تازه‌آوری چاپ شده( ۱۳۸۷) یادآور بخت بلند شاعر جاودانی ما است و برای دوستداران گلبانگ او ارمغانی اتفاقی و استثنائی در تاریخ ادبیات. کدام شاعر نامور قدیم از اقران حافظ و سعدی است که حدود پانصد بیت از سروده‌اش بازمانده از روزگار زندگی او باشد."
مهم‌ترین تفاوت این چاپ با چاپ قبلی، چاپ تصویری کل بیاض علا مرندی است. در چاپ قبلی، به جز چند مورد استثنائی آن هم به عنوان نمونه در مقدمه تنها غزل‌های حافظ از روی نسخه‌ی علا در کتاب روبروی صورت تایپی غزل‌ها گراور شده بودند، و از دیگر شاعران و مطالب و سخنان خود علا کمتر سندی ارائه شده بود. در این چاپ، اما، کل بیاض علا مرندی، از ابتدا تا انتها، در معرض دید خوانندگان گرامی گذاشته می‌شود. اکنون شما تمامی بیاض عال را به همان صورتی که در کتابخانه‌ی بادلیان وجود دارد، پیش رو دارید.
امید است که دسترسی به کل بیاض (همانگونه که استاد افشار در نوشته‌ی یاد شده و آقای دکتر محمود عابدی در نشست هفتگی شهر کتاب مورخ ۱۳ اسفند ماه ۱۳۸۷ به نقل از ضمیمه‌ی اطلاعات ۱۹ اسفند ۱۳۸۷ توصیه کرده‌اند) جستجوگری‌ها و کنکاش‌های بیشتر و دقیق‌تری را ممکن سازد و اجازه دهد تا گمانه‌زنی‌هایی بسا بهتر از آن چه به این فکر رسید، چه در باب علا، چه حافظ، چه دیگرانی که نامشان در این مجموعه آمده است و چه چند و چونی بیاض، مطرح شوند. حداقل‌اش این است که روایتی کهن، شاید کهن‌ترین، از قریب به پنجاه غزل از جلال عضد یزدی نیز، که علا شعر او را با شعر حافظ کنار هم گذاشته و به این حساب برای او مقام ویژه‌ای در شعر فارسی قائل شده است، در اختیار پژوهندگان شعر قرار می‌گیرد.